1. ރައްޔިތުންގެ ބާރު

މައްސަލަ:

ގާނޫނުއަސާސީގެ ހަތަރު ވަނަ މާއްދާގައި ބުނާގޮތުން ދިވެހި ދައުލަތުގެ ހުރިހާ ބާރުތައް ފެށިގެން އަންނަނީ އަދި ދެމިއޮންނަނީ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިގައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، އިންތިހާބު ނިމި ރައްޔިތުންގެ ހާދިމުން ނުވަތަ މަންދޫބުން މަގާމު ތަކާ ހަވާލުވާ ހިސާބުން އާންމު ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި އެމީހުން ރައްޔިތުންގެ މައްޗަށް "ވެރިކަން" ކުރަން ފަށައެވެ. ގައުމުގެ ހަގީގީ ވެރިންނަކީ ރައްޔިތުން ކަމުގައިވެފައި، އިންތިހާބު ކުރަނީ ރައްޔިތުންގެ ހާދިމުން ކަމުގައިވީނަމަވެސް، އިންތިހާބުކުރި ހާދިމުން ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީވާ ސިޔާސީ ސަގާފަތެއް ރާއްޖެއަކު ނެތެވެ. އަދި ޖަވާބުދާރީވާން ދެކޮޅުވެސް ހަދައެވެ. އެހެން ކަމުން، އިންތިހާބުކުރި ހާދިމުން ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވާން ލިބެނީ އިންތިހާބުތަކުގައި ލިބޭ ވޯޓުލުމުގެ ހައްގު މެދުވެރިކޮށް ލިބޭ ހަނި ފުރުސަތެކެވެ.

'އެދޭރާއްޖެ' ހުށަހެޅުން:

އެއް އިންތިހާބާއި އަނެއް އިންތިހާބާއި ދެމެދުގައި ހިނގާ ކަންކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ ބާރު ދެމިއޮންނަކަން ޔަގީން ކުރުމަށްޓަކައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންނާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ މެމްބަރުންނާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުންނާއި ކޮމިޝަނަރު އޮޕް ޕޮލިސްގެ މަގާމުން ވަކި ކުރުމުގެ އެންމެ ފަހު ބަސް ބުނުމުގެ ގޮތުން ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓް ނަގަން ޖެހޭގޮތަށް ކަނޑައަޅައި އަދި ދައުލަތާއި ސަރުކާރު ހިންގަން ތިބޭ ހާދިމުން ނިންމާ މުހިންމު ނިންމުންތަކާއި އަމަލުތަކަށް ރައްޔިތުންގެ ބަސް އިއްވޭނެ ގޮތްތަކެއް އޮންނާން ޖެހެއެވެ. މިގޮތުން:

1. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން، މަޖިލިސް މެމްބަރުން، މިނިވަން މުއައްސަސާ ތަކުގެ މެމްބަރުން، މޭޔަރުން، ކައުންސިލަރުން ފަދަ މަގާމު ތަކުގައި ތިބި ފަރާތްތަކުގެ ނަޒާހަތްތެރިކަމާ ޒިންމާ އަދާ ކުރާ ގޮތާމެދު ސުވާލު އުފެދޭ ހިނދު، ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން އެކަން ބެލުމަށް މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅޭނެ މަގެއް އުފަން ކުރުން.

2. ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން (ވަކި އަދަދެއް ނުވަތަ އިންސައްތައެއްގެ ފުޅާ ބަހުސަކަށްފަހު ކަޑައަޅައި) ޕެޓިޝަނެއް ހުށަހަޅައިފިނަމަ އެކަމާމެދު މަޖިލީހުގައި މަޝްވަރާކޮށް ގޮތެއް ނިންމުމަށް ލާޒިމު ކުރުން.

3. ގާނޫނުއަސާސީ އިސްލާހުކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިކޮށް، ގެންނަ އިސްލާހުތައް ތަސްދީގު ކުރުމުގެ ކުރިން ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނެގުން.

4. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ، މަޖިލިސް، ސިޔާސީ ޕާޓީތައް، ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތައް، މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުއައްސަސާތަކުގެ ހިންގުންތެރީން ޖަވާބުދާރީ ކުރުވަނި އުސޫލަކުން ވަކި މުއްދަތުތަކެއްގައި ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީވުން.

5. ގާނޫނުއަސާސީ އިސްލާހު ކުރާންވާނީ އެ ހުށަހެޅުން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި މަޝްވަރާ ކުރުމަށް ފުރުސަތު ދިނުމަށް ފަހު، ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކުން.

6. އިންތިހާބީ މަގާމުތަކާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ މެމްބަރުންނާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުންނާއި ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ވަކި ހަމައަކުން ވަކި ކުރުމުގެ ބާރު ރައްޔިތުންނަށް އޮތުން

7. މީގެ އިތުރުންވެސް ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުން އިތުރުކޮށް ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން ބަސް އިއްވުމަށް މަގުފަހި ކުރުމުގެ ގޮތުން ޑިރެކްޓް ޑިމޮކްރަސީ ނުވަތަ ސީދާ ޑިމޮކްރަސީގެ އަސާސްތައް، ހިންގުމުގެ ނިޒާމަށް ތައާރަފް ކުރުން.

ނަތީޖާ:

ސީދާ ޑިމޮކްރަސީގެ އަސާސްތައް ހިންގުމުގެ ނިޒާމަށް ތައާރަފްކޮށް، ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުންތައް ޕެޓިޝަން މެދުވެރިކޮށް ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކަށް ހުށަހެޅުމުން އެކަންކަން ބެލުން މަޖުބޫރުވާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން އެކަށޭނަ އިންސައްތައެއް ދައުލަތުގެ މަގާމު ތަކުގައި ތިބި ހިދުމަތްތެރީންގެ ނަޒާހަތްތެރިކަމާ ނުވަތަ ޒިންމާ އަދާ ކުރާގޮތާ މެދު ސުވާލު އުފައްދައިފި ހިނދެއްގައި ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ބާއްވަން ޖެހޭ ގޮތަށް ނިޒާމް ބައްޓަންކޮށް، ޒިންމާދާރު މަގާމުތަކުގައި ތިބި މީހުން ވަކިކުރުމުގެ ބާރު ރައްޔިތުންގެ އަތްމައްޗަށް ގެނައުމުން، ހިންގުމުގެ ނިޒާމުގެ އެކި ހަރުފަތްތަކުގައި ރައްޔިތުންގެ ބާރު ކަށަވަރު ކުރެވިގެންދާނެއެވެ.

2. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ތަރުތީބުކުރުން

މައްސަލަ:

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އެކުލެވި ހިނގަމުންދާ ގޮތުން މަޖިލީހަކީ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކުރާ ތަނެއްގެ ބަދަލުގައި، އޭރަކު އޮންނަ ސަރުކާރު ހިމާޔަތް ކުރާ ތަނަކަށް ވަނީ ވެފައެވެ. އަދި ގާނޫނު ހެދުމާ، ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުމުގައި މަޖިލިސްވަނީ އިހުމާލު ވެފައެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖެ' ހުށަހެޅުން:

ގާނޫނު ހެދުމާއި ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީކޮށް ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ޔަގީން ކުރުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން އެދޭ ރާއްޖެ ހަރަކާތުން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ރައްތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަތިގެއެއް އުފައްދައި، މަތިގެއަށް ހޮވާ މެމްބަރުންނަކީ މުޅި ރާއްޖެ ތަމްސީލުކުރާ މަންދޫބުންތަކެއްކަމަށް ކަނޑައަޅައި، މަތިގެއަށް މަންދޫބުން ހޮވާނީ މުޅި ރާއްޖެއިން ވޯޓުލައިގެން ކަމަށް ކަނޑައެޅުން.

2. މުޅި އަތޮޅުންނާއި ސިޓީއިން ވޯޓުލައިގެން ތިރިގެއަށް މެންބަރުން އިންތިހާބުކުރާގޮތަށް ބަދަލުކުރުން.

3. ދައުލަތުގެ މިނިވަން މަގާމުތަކަށް ހޮވާ ފަރާތްތައް ނެގުމާއި ވަކި ކުރުމުގެ ޒިންމާ މަތިގެއަށް ހަވާލުކުރުން.

4. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީވާކަން ޔަގީން ކުރުމުގެ ގޮތުން އަހަރަކު ދެފަހަރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަތީގެއަށް ހާޒިރުވެ ރައްޔިތުންގެ ސުވާލުތަކަށް ޖަވާބުދާރީވުން.

5. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަތިގެއާ ތިރިގޭގެ މެމްބަރުންގެ ނަޒާހަތްތެރިކަން ކަށަވަރުކުރުމަށް މަޖިލީހުގެ އަދަދާއި ޝަރުތުތަކާމެދު މަޝްވަރާ ކުރުން.

6. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަތިގޭގައި ހުރިހާ އަތޮޅުތައް ތަމްސީލުވެފައިވުން.

7. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންނަށް ވިޔާފާރި ކުރުން މަނާ ކުރުން. އަދި މަގާމުން ވަކިވުމުންވެސް 2 އަހަރު ވަންދެން ސަރުކާރާއެކު އެއްވެސް ވިޔަފާރިއެއް ކުރުން މަނާ ކުރުން.

ނަތީޖާ:

މަޖިލީހުގެ މަތިގެއެއް އޮތުމުން ގާނޫނު ހެދުމުގައި އަދި ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ޔަގީން ކުރުމަށް އިތުރު ފަށަލައެއް އުފެދިގެންދާނެއެވެ. އަދި ހުރިހާ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔާތް ކުރުމަށް މަގުފަހި ވެގެން ދާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އެކުލެވިގެންދާނީ މަތިގެ އަދި ތިރިގެއަށެވެ.

3. ގައުމީ ތަސައްވުރު

މައްސަލަ:

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތަރައްގީގެ މިސްރާބު، ކޮންމެ ފަސް އަހަރަކުން ސަރުކާރާއިއެކު ބަދަލުވަމުންދެއެވެ. ގައުމީ ތަރައްގީގެ ތަސައްވުރެއް ނެތި، ދިގުރާސްތާގެ ޕްލޭނެއްނެތި، ހަރަދު ބޮޑު ބިޔަ މަޝްރޫއުތައް ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ސަރުކާރުތަކުން ތަންފީޒު ކުރެއެވެ. އަދި އަތޮޅުތަކުގައި ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ބައެއް މަޝްރޫއުތައް ސަރުކާރުތަކުން ދަނީ ހިންގަމުންނެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް އިސްރާފުވެ، ދައުލަތުން ކުރާ ހޭދައިން ގައުމަށް ލިބެންޖެހޭ ކުރިއެރުން ނުލިބެއެވެ.

އެދޭ ރާއްޖޭގެ ހުށަހެޅުން:

1. ކައުންސިލްތަކާ، މަދަނީ މުޖުތަމައުއާ، ރައްޔިތުންގެ މައުނަވީ ބައިވެރިވުމާއެކު ފަރުމާކޮށް ގައުމީ ތަރައްގީގެ ތަސައްވުރާ ޕްލޭންއެއް އެކުލަވާލާ، ގާނޫނީ ބާރުދިނުމަށް ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނެގުން.

2. މިގޮތަށް އެކުލަވާލާ ޕްލޭންއަކަށް ބަދަލެއް ގެނެވޭނީ ރައްޔިތުންގެ ފެންނަނުފެންނަ ވޯޓަކުން ރައްޔިތުންގެ ރުހުން ހޯދައިގެން.

ނަތީޖާ:

މުޅި ދިވެހިރާއްޖެ ހިއްސާވާ ތަރައްގީގެ ތަސައްވުރެއް އެކުލަވާލެވި، ކޮންމެ ފިކުރެއްގެ ސަރުކާރެއް އޮތް ކަމުގައިވިޔަސް، ތަރައްގީގެ ކަންކަން އެއްކީލިވެ، އެއް މިސްރާބަކަށް ދާން މަގުފަހިވާނެއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ، ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް ނަހަމަގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމުގެ ފުރުސަތު ހަނި ކުރެވިގެންދާނެއެވެ.

4. އަތޮޅު ހިންގުން

މައްސަލަ:

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ވަސީލަތެއްހެން، ދައުލަތުގެ ބަޖެޓާ ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ކޮންޓްރޯލް ކުރަމުންދަނީ މައި ސަރުކާރުންނެވެ. އަދި އޭރެއްގެ ސަރުކާރު ހިންގުމާ ހަވާލުވާ ފަރާތްތަކުން މި ވަސީލަތްތައް ނަހަމަ ގޮތުގައި އަމިއްލަ ނުވަތަ އެފަރާތްތަކުގެ ސިޔާސީ މަންފާއަށް ބޭނުންކުރާ ކަމުގެ ޝަކުވާ ކުރެވެއެވެ. މިގޮތަށް ދައުލަތުގެ މާލީ އަދި ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް މަރުކަޒީ ބާރުގެ ދަށުގައި އޮތުމަކީ މުޅި ރާއްޖޭގެ ތަރައްގީއަށް ހުރަސް އެޅި، ތަރައްގީ މަރުކަޒުވެ، މާލެ ސަރަހައްދު ތޮއްޖެހި، ރައްޔިތުންގެ މެދުގަ ފަރަގު ބޮޑުވަމުންދާން މެދުވެރިވާ ސަބަބެކެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖެ' ހުށަހެޅުން:

ހުރިހާ ދިވެހިންނަށް ވީހާވެސް ހަމަހަމަކޮށް ދައުލަތުގެ ހިދުމަތްތަކާ ތަރައްގީ ވާސިލުކޮށް، ތަރައްގީގެ ދުވެލި އަވަސްކޮށް، ވީހާވެސް ގިނަ ރައްޔިތުން ތަރައްގީގެ ކަންކަމުގައި ބައިވެރި ކުރުވުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ކައުންސިލްތަކާ، މަދަނީ މުޖުތަމައުއާ، ރައްޔިތުންގެ މައުނަވީ ބައިވެރިވުމާއެކު ފަރުމާކޮށް ގައުމީ ތަރައްގީގެ ތަސައްވުރާ ޕްލޭންއެއް އެކުލަވާލާ، ގާނޫނީ ބާރުދިނުމަށް ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނެގުން.

2. އަތޮޅު ތަރައްގީ ކަށަވަރު ކުރުމާއި، ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު ހަރުދަނާ ކުރުމުގެ ގޮތުން ގައުމީ ތަރައްގީގެ ޕްލޭން ތަންފީޒު ކުރުވުމަށްޓަކައި، އަތޮޅުގައިވާ ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ހިމެނޭގޮތުން ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތަކުގެ ހައްގު އިންސައްތައެއް ކައުންސިލްތަކަށް ލިބޭނެ ގޮތް ކަނޑައެޅުން (ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނުން ކައުންސިލްތަކަށް މިހާރު ލިބެނީ ދައުލަތަށް ލިބޭނެ ކަމަށް އަންދާޒާކުރާ އާމްދަނީގެ 5 އިންސައްތަ އަދި ބިމު ކުލީގެ 40 އިންސައްތަ).

3. ގައުމީ ތަރައްގީގެ ތަސައްވުރު ހާސިލް ކުރުމަށްޓަކައި އަތޮޅުގެ އިހުތިސާސާއި ބާރު ގާނޫނުއަސާސީގައި ކަނޑައެޅުން.

4. އަތޮޅު ކައުންސިލްގެ ރައީސްއާއި ނައިބު ރައީސް ސީދާ އަތޮޅުން އިންތިހާބުކުރުން.

5. އަތޮޅު ކައުންސިލް ރައީސް އަދި ނައިބު ރައީސް ދުވަހުން ދުވަހަށް މަސައްކަތަށް ނުކުންނަން ޖެހޭނެގޮތަށް ކަނޑައެޅުން.

6. އަތޮޅު ކައުންސިލްގެ އެހެން މެމްބަރުންނަކީ ކައުންސިލް ބައްދަލުވުންތަކަށް ހާޒިރުވާ މީހުންކަމަށް ކަނޑައެޅުން.

7. ކައުންސިލްގެ އެކުލެވިގެންވަނީ އަތޮޅުގެ ކޮންމެ ރަށަކުން އިންތިހާބު ކުރާ ބައެއްކަމަށް ކަނޑައެޅުން.

8. ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުތައް ހިންގުމަށް އަތޮޅު ކައުންސިލްތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ މަޝްވަރާ މަޖިލީހެއް އުފެއްދުން.

9. އަތޮޅު ހިންގުން ޔަގީން ކުރުމަށް އެކަމަށް ގާބިލް ފަރާތްތައް ކައުންސިލްތަކަށް ގެނައުމުގެ ބޭނުމުގައި އެފަރާތްތަކުގެ ޝަރުތުތަކާމެދު މަޝްވަރާ ކުރުން.

ނަތީޖާ:

ހަރުދަނާ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމެއް އެކުލަވާލައި، އެކަށޭނަ ވަސީލަތް ގާނޫނުއަސާސީ މެދުވެރިކޮށް ދީފިނަމަ ތަރައްގީގެ ކަންކަމުގައި ގިނަ ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުން ކަށަވަރު ކުރެވި، ގައުމީ ތަރައްގީގެ ކަންކަމަކީ އޭރަކު އޮންނަ ސަރުކާރަކުން ކުއްލި ކުއްލިއަށް ހިންގާ މަޝްރޫއުތަކަކަށް ވުމުގެ ބަދަލުގައި ދުރާލާ ރޭވިގެން، ދިގު ރާސްތާގެ ތަސައްވުރަކާއެކު ހިންގާ މަޝްރޫއުތަކަށްވެ، މާލެ ސަރަހައްދަށް ތޮއްޖެހުން ކުޑަ ކުރެވި، ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ތަރައްގީގެ ދުވެލި ހަލުވި ވެގެންދާނެއެވެ.

5. އަދުލު އިންސާފު

މައްސަލަ:

އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުވެފަ އޮތުމަކީ ގައުމެއްގެ އިޖުތިމާއި، އިގްތިސާދީ އަދި ސިޔާސީ އަމަންއަމާންކަމާއި ސީދާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ. ފެހި ގާނޫނުއަސާސީން ތަސައްވުރު ކުރީ މިނިވަން ފަނޑިޔާރުގެއެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ސަރުކާރުތަކުން މަޖިލީހާއި، މުއައްސަސާތަކާއި، އަދި ވަކިން ހާއްސަކޮށް ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަން (ޖޭ.އެސް.ސީ) މެދުވެރިކޮށް ފަނޑިޔާރުގެއަށް ސިޔާސީ ނުފޫޒު ވައްދާކަމާމެދު ޝައްކު އުފައްދާނެ ޖާގައެއް ނެތެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ، ހިނގަމުން މިދާ ސަރުކާރާ، ނިމިގެންދިޔަ ސަރުކާރުތަކުގެ ވައުދުތަކުގެ ތެރޭގައި އަދުލު އިންސާފު ގާއިމު ކުރުމުގެ މަގްސަދުގައި ފަނޑިޔާރުގެ މިނިވަން ކުރުމަށް ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަން ސިޔާސީ ނުފޫޒުން ސަލާމަތްކުރަން އެކި ފޯމިއުލާ ހުށަހަޅާފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް، އެވައުދުތައް ފުއްދައި ޖޭ.އެސް.ސީ މިނިވަންކުރުމަށް އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ކުރިތަނެއް ނުވަތަ ކުރާތަނެއް ނުފެނެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

އަދުލުވެރި މިނިވަން ފަނޑިޔާރުގެއެއް ގާއިމް ކުރަން 'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުންތައް ތިރީގައި ލިސްޓް ކޮށްފައިއެވަނީއެވެ.

1. ފަނޑިޔާރުންނަށް މަގާމުތަކަށް އާދެވޭނެ ދުރާލައި އެނގޭނެ ލިޔެވިފައިވާ ގޮތްތަކެއް ކަނޑައަޅައި، ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަނުން ސިޔާސީ ނުފޫޒު ބޭރު ކުރުމަށް ކޮމިޝަން އެކުލަވާލާފައިވާ ގޮތް ބަދަލުކުރުން. މިގޮތުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށާއި، މަޖިލީހަށް ފަނޑިޔާރުގެއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުމުގެ ދޮރުތައް ބަންދު ކުރުން.

2. ކޯޓުން ބެލި މައްސަލައަކުން، މީހަކު ނުވަތަ ބަޔަކު ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވިކަމަށް ފަނޑިޔާރުންނަށް ފާހަގަ ވެއްޖެނަމަ، މައްސަލައިގެ ބާވަތުން ބަންޑާރަ ނާއިބު ނުވަތަ ޕްރޮސެކިއުޓަރ ޖެނެރަލް އެކަމާ ގުޅޭގޮތުން ގާނޫނީ ފިޔަވަޅު އެޅުން.

3. ކޮމިޝަނަރ އޮފް ޕޮލިސް އަކީ އިންތިހާބު ކުރާ މަގާމަކަށް ހެދުން.

ނަތީޖާ:

ފަނޑިޔާރުގެ ނުފޫޒުން މިނިވަން ކުރެވިއްޖެނަމަ ގައުމުގައި ސިޔާސީ، އިޖުތިމާއި އަދި އިގްތިސާދީ އަދުލު ގާއިމް ކުރެވި، ސަރުކާރު ހިންގަން ތިބޭ ފަރާތްތަކަށް ގާނޫނުއަސާސީގެ ނިޒާމު ކިލަނބު ކުރުމުގެ ދޮރުތައް ބަންދުވެގެންދާނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން އިޖްތިމާއީ އަދުލު ގާއިމް ކުރުމަށް މަގު ފަހި ވެގެން ދާނެއެވެ.

6. އިންތިހާބީ ނިޒާމް

މައްސަލަ:

އިންތިހާބީ ނިޒާމުން ނެރެވޭ ނަތީޖާއަކީ ރައްޔިތުންގެ ސިޔާސީ ވިސްނުމާއި، ފިކުރާއި، އެދޭގޮތާއި އަދި ސިޔާސީ ހާލަތާއި ދުރު ހާލަތަކަށް ވުމުގެ ފުރުސަތު އޮވެފައި، އިންތިހާބީ ދާއިރާތައް ކުޑަވުމުން ފައިސާގެ ނުފޫޒުން ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ފަސާދަ ކުރުމަށް ފަސޭހަވެގެންދެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހައްލު:

ސިޔާސީ ނިޒާމަކީ ރައްޔިތުންގެ ބާރާއި މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކުރާ ފޮރުވިފައިވާ ނުފޫޒުން ސަލާމަތްކުރެވިފައިވާ ނިޒާމަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި ތިރީގައިވާ ކަންކަން 'އެދޭ ރާއްޖެ' ހަރަކާތުން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވޯޓުލާ ނިޒާމު ޕްރިފެރެންޝަލް ވޯޓިން ނިޒާމަކަށް ބަދަލުކުރުން.

2. އިންތިހާބީ ދާއިރާތައް ބޮޑުކުރުން.

3. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންގެ އަދަދު ކަނޑައެޅުމަށް ދިރާސާ ކުރުމަށްފަހު އަދަދު ހިފެހެއްޓުން.

4. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި ލޯކަލް ކައުންސިލް އިންތިހާބުގައި ވޯޓުލާންވާނީ އެދާއިރާއެއްގެ ރަށްވެހީންކަން ކަނޑައެޅުން.

5. ދާއިރާގެ ރަށްވެހީންގެ 20 އިންސައްތަ އެދިއްޖެނަމަ އަލުން ވޯޓަކަށް ދިއުން.

6. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މެމްބަރުންނަށް މިނިވަންކަމާއެކު ވޯޓު ލެވޭނެކަން ޔަގީންކުރުން. އަދި ވޯޓުލާ ގޮތަކުން ގޮނޑި ނުގެއްލޭނެކަން ޔަގީންކުރުން.

7. އިންތިހާބުތަކަށް ހޭދަ ކުރެވޭ މިންވަރު ދަށް ކުރުމާއި، ސިޔާސީ ކަންކަމަށް އެކި ފަރާތްތަކުން ދޭ ފައިސާގެ މިންވަރު ހިފެހެއްޓުން.

8. ރިޔާސީ ދައުރުގެ މެދުތެރެއިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ 50% އާއި އަތޮޅާއި ސިޓީ ކައުންސިލްތަކުގެ އިންތިޚާބު ބޭއްވުން.

9. ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ޕްރިފަރެންޝަލް ނިޒާމެއްގައި ހޮވޭ ކެންޑިޑޭޓަށް ވޯޓުލާމީހުންގެ 50% އަށްވުރެ ގިނައިން ލިބޭކަން ކަށަވަރުކުރުން.

ނަތީޖާ:

މަތީގައި ނޯޓުކޮށްފައިވާ ހުށަހެޅުން ތަންފީޒުކޮށްފިނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ނިޒާމުގައި ކަޅުފައިސާގެ ނުފޫޒު ކުޑަކުރެވޭނެއެވެ. ހަމަ މިއާއެކު އިންތިހާބީ ދާއިރާތަކާއި ވޯޓުލާ ނިޒާމަށް އަންނަ ބަދަލާއެކު ގިނަ މީހުންގެ ތާއީދާއެކު ރައްޔިތުންގެ މަންދޫބުން ހޮވުމަށް މަގުފަހިވެ، ވަކިވަކި މެމްބަރުން މެދުވެރިކޮށް ސަރުކާރުން ފޯރުކޮށްދޭން ޖެހޭ ހިދުމަތްތައް ހޯދުން ހުއްޓުވުމަށް ފަސޭހަކޮށް ހަމަހަމަކަމާއެކު ހިދުމަތް ހޯދުމަށް މަގުފަހި ކުރެވޭނެއެވެ. އަދި ގިނަ ޕާޓީގެ އަޑު އޮންނަ ސިޔާސީ ނިޒާމަކަށް މަގުފަހިވެގެންދާނެއެވެ.

7. ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުމުގެ ނިޒާމް އަލުން ތަރުތީބު ކުރުން

މައްސަލަ:

ދިވެހި ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް އުފައްދާފައިވާ މުއައްސަސާތައް ގާނޫނުއަސާސީން ތަސައްވުރުކުރި ގޮތަށް ހިނގަމުން ނުދާ ކަމާއި، އަދި އެ މުއައްސަސާތަކަށް އޭރެއްގެ ސަރުކާރުން ނުފޫޒު ފޯރުވާ ކަމުގެ ޝަކުވާ ކުރެއެވެ. މުއައްސަސާތައް ހިންގުމަށް އެކަށޭނެ ސިޔާސީ މާހައުލެއް ނެތުމާއި، ފައިސާއާއި އެހެނިހެން ވަސީލަތް މަދުވުމާއި، ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުން ފޯރުކޮށްދޭންޖެހޭ އެހީތެރިކަން ނުދިނުމާއި، ގާނޫނީ އޮނިގަނޑު ހަރުދަނާ ނުވުމަކީ، ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުމުގެ ޒިންމާ އުފުލުމާ ހަވާލުވެތިބި މުއައްސަސާތައް ވަޅުޖެހިފައިވުމުގެ ސަބަބުތަކުގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމުގެ ނިޒާމް ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތުގައި ހިންގުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުއައްސަސާތަކުގެ ދައުރު މުރާޖައާކޮށް ފުށުއެރުން ހައްލުކުރުން. އަދި މުއައްސަސާތަކުގެ މަސައްކަތް މުރާޖައާކޮށް، އެއްކޮށްލަން ޖެހޭ މުއައްސަސާތައް އެއްކޮށް، ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް އިތުރަށް ބޭނުންވާ އިދާރީ އޮނިގަޑު އެކަށައަޅާ ތަންފީޒުކުރުން.

2. އިދާރާތައް އަލުން ތަރުތީބު ކުރާއިރު ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާ ތަކަށް ހައްލު ހޯދުމަށް އޮމްބަޑްސްޕާރސަން އޮފީހެއް އުފެއްދުން.

3. މިނިވަން މުއައްސަސާތައް އަލުން ތަރުތީބު ކުރާއިރު، ސަރުކާރާއި މުޅިން ވަކިން މިނިވަންކަމާއިއެކު ދައުލަތުގެ އެސެޓްތައް ހާމަކޮށް ބަލަހައްޓާނެ ނިޒާމެއް އެކުލަވާލުން.

4. މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުއައްސަސާތަކުގެ ހިންގުން ހަރުދަނާކޮށް، ގާނޫނީ ޒިންމާ އަދާކުރާކަން ޔަގީން ކުރުމަށްޓަކައި އެކަށޭނެ މާލީ ވަސީލަތް ފޯރުކޮށްދިނުން.

5. އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަން، ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަން، ސިވިލް ސާވިސް ކޮމިޝަން ފަދަ މުއައްސަސާތަކަށް މީހުން އައްޔަންކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގަ ހިމެނޭ ޕާޓީތަކުން ހުށަހަޅާ މަންދޫބުން ހިމެނުން.

ނަތީޖާ:

ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމުގެ ޒިންމާ އަދާކުރުމަށް އުފައްދާފައިވާ މުއައްސަސާތަކުގެ ޒިންމާ ފުރިހަމައަށް އަދާ ކުރާނަމަ އަދުލު ގާއިމްކުރެވި، ހައްގުތައް ކަށަވަރު ކުރެވި، ކޮރަޕްޝަނަށް ހުރި ދޮރުތައް ބަންދު ކުރެވި، ގައުމުގައި އެންމެ އިސް މަސްލަހަތަކީ އޭރެއްގެ ސަރުކާރު ހިންގާ ފަރާތުގެ ބަދަލުގައި ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތުކަން ޔަގީން ކުރެވޭނެއެވެ.

8. މިނިވަން ބަންޑާރަ ނައިބު

މައްސަލަ:

ގާނޫނުއަސާސީގެ ފަރުމާއަށް ބަލާއިރު ބަންޑާރަ ނާއިބަކީ މުޅި ދައުލަތުގެ ވަކީލެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ބަންޑާރަ ނާއިބުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާ ކުރުމުގައި ސަރުކާރު ހިންގުމާ ސަރުކާރުގެ ބައެއް މަސައްކަތުގައި ސީދާ ބަންޑާރަ ނާއިބު ބައިވެރިވުމުގެ ސަބަބުން ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ ނުފޫޒަށް ލެނބުމުގެ ފުރުސަތުއޮވެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ބަންޑާރަ ނާއިބަކީ މުޅި ދައުލަތުގެ ވަކީލުކަން ޔަގީން ކުރުމުގެ ގޮތުން ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ ނުފޫޒު ނެތްކަން އެމަގާމުގައި ހުންނަ ފަރާތައް ޔަގީން ކޮށްދޭން ޖެހެއެވެ. އެގޮތުން:

1. ބަންޑާރަ ނާއިބުގެ މަގާމަކީ މިނިވަން މަގާމަކަށް ހެދުން.

2. ބަންޑާރަނައިބަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަތިގެއިން އައްޔަންކުރާ މަގާމަކަށް ހެދުން.

3. ކަނޑައެޅޭ ހާއްސަ ހާލަތްތަކުގައި މެނުވީ ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކަށް ބަންޑާރަ ނާއިބުގެ ފަރާތުން ދޭ ގާނޫނީ ލަފާ އާންމު ކުރުން.

ނަތީޖާ:

ބަންޑާރަ ނާއިބުގެ ނަޒާހަތްތެރިކަމާ މިނިވަންކަން ކަށަވަރުވެ، ސަރުކާރުގެ ވަކީލަކަށް ވުމުގެ ބަދަލުގައި ދައުލަތުގެ ވަކީލަށް ވުމަށް މަގުފަހިވެގެން ދާނެއެވެ.

9. ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ ހިންގުން ހަރުދަނާ ކުރުން

މައްސަލަ:

ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަކީ ޑިމޮކްރަޓިކް ނިޒާމެއްގަ ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތަކާ ހުވަފެންތައް ހިންގުމުގެ ނިޒާމު ތެރެއަށް ގެނައުމުގައި އެންމެ މުހިންމު ރޯލެއް އަދާ ކުރާ މުއައްސަސާއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، އެކި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ޕާޓީތަކަށް ފައިސާދޭ ފަރާތްތަކުގެ މަސްލަހަތު، ނުވަތަ ޕާޓީގެ ލީޑަރުންގެ ޒާތީ މަސްލަހަތު، ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތުގެ މައްޗަށް އިސް ކުރެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންގެ ބާރު ގެއްލި، ސިޔާސީ ނިޒާމަކީ ފައިސާއާ ނުފޫޒަށް ލެނބޭ އެއްޗަކަން ވެގެންދެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ޔަގީންކުރާ ބައެއްކަން ކަށަވަރު ކުރުމަށްޓަކައި ތިރީގައިވާ ކަންކަން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް ކުރުމަށްޓަކައި، ސިޔާސީ ކަންކަމަށް ހޯދާ ފައިސާގެ ތަފްސީލު ހާމަކުރުމަށް މަޖުބޫރުކުރާ ހަރުދަނާ ނިޒާމެއް އެކުލަވާލުން.

2. މުއްސަނދި ސިޔާސީ ފިކުރުތަކުގެ މާހައުލެއް ގާއިމް ކުރުމުގެ ގޮތުން، ސިޔާސީ ޕާޓީތައް އުފައްދާ ދަމަހައްޓަން ފަސޭހަ ކުރުން. މިގޮތުން ޕާޓީތަކުން 3،000 މެމްބަރުންގެ ދަފްތަރެއް ދެމެހެއްޓުމަށް މަޖުބޫރުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، މަދު އަދަދެއްގެ ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުމާއެކު ޕާޓީ ހިންގަން މަގުފަހިކުރުން.

3. ސިޔާސީ ޕާޓީތައް ހިންގުމުގައި ޕާޓީގެ އިސް ހިންގުންތެރިންނަކީ ޕާޓީގެ މެމްބަރުންނާއި ގައުމުގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް ކުރާ ބައެއްކަން ޔަގީން ކުރުމުގެ ގޮތުން، މެމްބަރުންނަށް ޖަވާބުދާރީ ކުރެވޭނެ އުސޫލުތަކެއް ކަޑައެޅުން. މިސާލަކަށް ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ އިސް ހިންގުންތެރީން ޕާޓީގެ މެމްބަރުންނަށް ސީދާ ޖަވާބުދާރީ ވާނެ އުސޫލުތަކާ، އަދި މެމްބަރުންނަށް އެ ފަރާތްތަށް މަގާމުން ދުރުކުރެވޭނެ އުސޫލުތަކެއް ކަނޑައެޅުން.

4. ދައުލަތުން ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ ދަފުތަރު ބެލެހެއްޓުން ހުއްޓާލުމާއި ޕާޓީތައް ހިންގުމަށް ދައުލަތުން ފައިސާ ދިނުން ހުއްޓާލުން.

ނަތީޖާ:

ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ހިންގުން ހަރުދަނާ ކުރެވި، ސިޔާސީ ފައިސާގެ އަސްލު ފެންނާނެ ނިޒާމެއް ގާއިމް ކޮށްފިނަމަ، ފޮރުވިފައިވާ މަސްލަހަތުތަކުން ރައްޔިތުންގެ މައްޗަށް ގަދަވެގަތުމުގެ ބާރު ކުޑަކުރެވި، ހިންގުމުގެ ނިޒާމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކުރެވިގެން ދާނެއެވެ.

10. ދައުރުގެ މެދުތެރެއިން އިންތިހާބު

މައްސަލަ:

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހިންގުމަށް އެންމެ މުހިންމު މުއައްސަސާތަކުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި ކައުންސިލްތައް ހިމެނެއެވެ. މަޖިލީހާއި ކައުންސިލްތައް ތަރުތީބު ވެފައިވާ ގޮތުން، ސިޔާސީ ނިޒާމާއި ބާރުތައް ބެހިގެންވާ ގޮތަށް އަސަރުކުރެއެވެ. އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ހުރިހާ ގޮނޑިއަކަށް މެންބަރުން ހޮވުމަށް ބޭއްވޭ އިންތިހާބެއް، ރިޔާސީ އިންތިހާބާ އެއްކޮށް އެއްދުވަސްވަރެއްގައި ބޭއްވުމަކީ، ސިޔާސީ ބާރު އެއްކޮޅަކަށް ފުރޮޅާލުމަށް މަގުފަހި ވެގެންދާނެކަމެކެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން: ސިޔާސީ ނިޒާމަކީ ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވަނި މޭރުމުން ތަރުތީބު ކުރެވިފައިވާ ނިޒާމަކަށް ހެދުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ރިޔާސީ ނިޒާމެއްގައި ނަމަ، ރިޔާސީ އިންތިހާބާއި އެއްކޮށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ 50% ހޮވުމަށް މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބެއް ބޭއްވުން.

2. ދައުލަތް ހިންގުމުގައި ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރެވޭނެ މައުނަވީ ނިޒާމަކަށް ފަހިވާނެ ގޮތަށް، ރިޔާސީ ނިޒާމެއްގައި ނަމަ، ރިޔާސީ ދައުރުގެ މެދުތެރެއިން، މަޖިލީހުގެ 50% ބަދަލުކުރުމަށް ބޭއްވޭ އިންތިޚާބަކާއި، ކައުންސިލް އިންތިޚާބުގެ ތަރުތީބު ބަދަލުކުރުން.

ނަތީޖާ:

ރިޔާސީ ދައުރުގެ މެދުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ބައެއް ގޮނޑިތަކަށް އިންތިހާބުކުރުމަށް ބާއްވާ އިންތިހާބަކާއި، ލޯކަލް ކައުންސިލް އިންތިހާބު ބާއްވާ ކަމަށް ވާނަމަ ސަރުކާރުގެ ދައުރުގެ މެދުން ގައުމުގެ ސިޔާސީ ހާލަތު ވަޒަން ކުރަން ފަސޭހަވެ، އެ މައުލޫމާތުގެ އަލީގަ ސިޔާސީ ކަންކަން ބައްޓަން ކުރަން ފުރުސަތު ލިބިގެންދާނެއެވެ. އަދި ސިޔާސީ ބާރުތައް އެއްކޮޅަކަށް ފުރޮޅާލުމަށް އުނދަގޫވެ، ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީ ކުރުމަށް މަގުފަހި ވެގެންދާނެއެވެ.

11. ސަރުކާރުގެ ރޯލު

މައްސަލަ:

ގާނޫނުއަސާސީ ތަސައްވުރު ކުރާ ޗެކްސް އެންޑް ބެލެންސަސް އަދި ހަމަތަކުގެ ނިޒާމު ޔަގީން ކުރުމުގެ ގޮތުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ރޯލު ގާނޫނުއަސާސީގައި އިތުރަށް ސާފުކުރުން މުހިންމެވެ. ސަރުކާރުތަކުގެ ދައުރަކީ މައިކްރޯ ދަރަޖައެއްގައި ކަންކަން ހިންގާ ބެލުންކަމަށް މިހާރު ހީވެފައި އޮވެއެވެ. މިގޮތުން، ސަރުކާރުތަކުން ރަށްރަށުގައި ބަށިކޯޓާއި ފުޓްސެލް ދަނޑު އެޅުންފަދަ ކަންތަކަށް ހަރަދުކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެއެވެ. މިހެން ކަމުން، ސަރުކާރުތަކުގެ ދައުރަކީ ޖަމްއިއްޔާޖަމާއަތްތަކުގެ ދައުރުކަމަށް ބެލެވޭތަން ވެސް އާދެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ގާނޫނުއަސާސީން ތަސައްވުރު ކުރާ ހަރުދަނާ ހިންގުމުގެ ނިޒާމެއް ގާއިމް ކުރުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން 'އެދޭ ރާއްޖެ'އިން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ސަރުކާރުގެ މައިގަނޑު މަސްއޫލިއްޔަތަކީ ރާއްޖޭގެ ދިގުރާސްތާގެ ޕްލޭނާ އެއްގޮތަށް ގައުމު ކުރިއެރުވުމަށް އެކަށައަޅަންޖެހޭ ސިޔާސަތުތައް އެކަށައަޅައި، ސިޔާސަތުތަކާއެއްގޮތަށް ހިންގާތޯ ޔަގީން ކުރުން.

2. ރައްޔިތުންގެ ތާއީދާއެކު ފާސްކުރާ ގައުމީ ތަރައްގީގެ ޕްލޭން ތަންފީޒު ކުރުމަށް ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމާއި، ކައުންސިލްތަކާ އެހެނިހެން އިދާރާތަކުން ޕްލޭން ތަންފީޒުކުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދިނުން.

3. ބައިނަލްއަގުވާމީ މައިދާނުގައި ރާއްޖޭގެ މަގާމުގެ ކުރިއެރުންތައް ހާސިލު ކުރުމަށް ބައިނަލްއަގުވާމީ މައިދާނުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދަރަޖަ އުފުލަން މަސައްކަތްކުރުން.

4. ގާނޫނުއަސާސީން ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދޭން ޖެހޭނެ ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހިދުމަތްތަކާއި ރައްކާތެރިކަން ލިބެމުންދޭތޯ ޔަގީން ކުރުން.

5. ހަކަތަ، ތިމާވެށި، ކާބޯތަކެތި އަދި ޖިސްމާނީ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކުރުން.

ނަތީޖާ:

ސަރުކާރުތަކަކީ މައިކްރޯ ޖަރަޖައިގެ ކަންކަމަށް އިސްކަންދޭ ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައި ވިސްނުމަށްވުރެ، ސަރުކާރުތަކުގެ ދައުރަކީ ރައްޔިތުން ފާސްކުރާ ދިގުރާސްތާގެ ގައުމީ ތަރައްގީގެ ޕްލޭންތައް ތަންފީޒުވާކަން ޔަގީންކުރުންކަމަށް ވިސްނައި، އެ މިސްރާބަށް މަސައްކަތްކުރުމުން، އެހެން ގައުމުތަކާއި ވާދަކޮށް ބައިނަލްއަގުވާމީ ގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭފަދަ ގައުމަކަށް ދިވެހިރާއްޖެ ބަދަލުކުރެވި، ނިޒާމް ހަރުދަނާކޮށް ހިންގުމަށް މަގުފަހި ކުރެވިގެންދާނެއެވެ.

12. ގާނޫނުއަސާސީ އިސްލާހުކުރުން

މައްސަލަ:

އޭރެއްގެ މަޖިލިސް ކޮންޓްރޯލް ކުރާ ސިޔާސީ ފަރާތްތަކެއްގެ ނުފޫޒާއި ބާރު ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި، ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު މައްޗަށް އަރައިގަނެ ގާނޫނު އަސާސީއަށް ބަދަލު ގެނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ހިންގުމުގެ ނިޒާމު ފަސާދަވެ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތުގެ މައްޗަށް ސިޔާސީ ބާރު ގަދަވެގަނެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

1. ގާނޫނުއަސާސީ އިސްލާހު ކުރާންވާނީ އެ ހުށަހެޅުން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގަ މަޝްވަރާ ކުރުމަށް ފުރުސަތު ދިނުމަށް ފަހު، ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކުން، ރައްޔިތުންގެ ތާއީދުގެ 50 އިންސައްތައާއި 1 ވޯޓު އެ އިސްލާހަކަށް ލިބިގެން.

ނަތީޖާ:

ގާނޫނުއަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުން ޔަގީންކޮށް، ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ހަނިކޮށްފިނަމަ ގާނޫނީ ނިޒާމަކީ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތު ދަމަހައްޓާ ނިޒާމަކަށް ވެގެންދާނެއެވެ.

13. ގާނޫނުއަސާސީ އާ ހިލާފުވާ ދައުލަތުގެ އިސް ހިންގުންތެރީންނަށް އިތުރު އަދަބު ކަނޑައެޅުން

މައްސަލަ:

ދައުލަތާއި ސަރުކާރުގެ އިސް ހިންގުންތެރިންގެ ގޮތުގައި ހުވާކޮށްގެން އަންނަ މީހުން، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ހިމެނޭ ގޮތަށް، ދުސްތޫރީ އުސޫލުތަކާ ހިލާފުވީ ނަމަވެސް އެކަމަށް ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ފަރުވާ ހޯދުން ވަނީ އުނދަގޫ ކަމަކަށް ވެފައެވެ. މިކަން މިހެންވާ ސަބަބު ތަކުގެ ތެރޭގައި، މަޖިލީހާ ފަނޑިޔާރުގެއާއި މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުއައްސަސާތައް ސަރުކާރުގެ ބާރުގެ ދަށަށް ގެނެސް، ސީދާކޮށް އަދި ނުސީދާކޮށް ދައުލަތާއި ސަރުކާރުގެ އިސް ހިންގުންތެރިން މިމުއައްސަސާތައް ހިސޯރުކުރުން ހިމެނެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ދައުލަތުގެ އިސް ހިންގުންތެރީން ގާނޫނު އަސާސީއާ ހިލާފުވުން ހުއްޓުވައި ދުސްތޫރީ ނިޒާމު ނެގެހެއްޓުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން އެދޭ ރާއްޖެ ހަރަކާތުން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ގާނޫނުއަސާސީ އާ ހިލާފުވުމަކީ ދުސްތޫރީ ކުށެއް ކަމަށް ކަނޑައަޅައި ދައުލަތާއި ސަރުކާރު ހިންގުމުގައި ޝާމިލުވާ މީހުންގެ މައްޗަށް ދުސްތޫރީ ކުށުގެ ދައުވާ ކުރެވޭނެ ނިޒާމެއް ކަނޑައެޅުން.

2. ގާނޫނުއަސާސީ އާ ހިލާފު ވެއްޖެ ނަމަ ދުސްތޫރީ ކުށެއް ކުރިކަމަށް ކަނޑައަޅައި، މަދަނީ އަދި ޖިނާއީ ކުށުގެ އަދަބުގެ އިތުރުން ގާނޫނުއަސާސީ އާ ހިލާފުވި މީހާ ނުވަތަ މީހުންގެ މައްޗަށް އިތުރު އަދަބެއްގެ ގޮތުގައި، ވަކި މުއްދަތަކަށް އިންތިހާބުތަކުގައި ވާދަ ނުކުރެވޭ ގޮތް ހެދުމާއެކު، ދައުލަތާއި ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާ ވަކި މުއްދަތަކަށް އަދާ ނުކުރެވޭ ގޮތަށް ކަނޑައެޅުން. އަދި ވަކި މުއްދަތަކަށް ދައުލަތާއި ސަރުކާރާއިއެކު ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތް ނުކުރެވޭނެގޮތް ހެދުން.

3. ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް ބެލުމަށް ފަނޑިޔާރުންގެ ހާއްސަ ބެންޗްތައް އެކުލަވާލައި އެ ބެންޗްތަކާ މައްސަލަތައް ހަވާލު ކުރެވޭނެ ނިޒާމެއް ކަނޑައެޅުން.

4. މިނިވަން ބަންޑާރަ ނާއިބަކު ނުވަތަ ރައްޔިތުން ހުށަހަޅާ ޕެޓިޝަނަކާއެކު މަޖިލީހުގެ މަތިގެއިން އުފައްދާ ކޮމިޓީއެއް މެދުވެރިކޮށް މައްސަލަ ބެލޭނެ ނިޒާމެއް ކަނޑައެޅުން.

5. މި ކޮމިޓީގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުން ހިމެނިގެން ނުވާނެ. އަދި ކޮމިޓީ މެމްބަރުން ހޮވުމުގައި މަޖިލީހުގައި ތަމްސީލުވާ ޕާޓީތަކަށް ކޮމިޓީއަށް ނަން ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ލިބެންވާނެ.

6. މިކަމަށްޓަކައި މަޖިލީހުގެ މަތިގެއިން އެކުލަވާލާ ކޮމިޓީ ހިންގާނެ އުސޫލުތައް ގާނޫނަކުން ކަނޑައަޅާ އާންމު ކުރަންވާނެ.

7. ގާނޫނު އަސާސީއާ ހިލާފުވުމުގެ ނަތީޖާއަކަށްވާނީ މަގާމުން ވަކިކުރުން.

ނަތީޖާ:

ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަދި ދައުލަތުގެ އިސް ހިންގުންތެރިން ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވާ ހިނދު، ނުވަތަ ދުސްތޫރީ އުސޫލުތަކާ ހިލާފުވާ ކަމަށް ފެންނަ ހާލަތްތަކުގަ އެކަމަށް ހައްލެއް ހޯދޭނެ ނިޒާމެއް ގާއިމް ކުރެވިގެންދާނެއެވެ. އަދި މިކަމުގެ ސަބަބުން ގާނޫނުއަސާސީ ނަގަހައްޓަން ފަސޭހަވެ، ރައްޔިތުންނަށް ދައުލަތް ޖަވާބުދާރީވުމުގެ މަގު ފަހި ވެގެންދާނެއެވެ.

14. ސިޔާސީ މަގާމުތަކަށް މީހުން އައްޔަންކުރުން

މައްސަލަ:

ސަރުކާރު ހިންގުމަށް ސިޔާސީ މަގާމުތައް އުފެއްދުމާއި އެމަގާމްތަކަށް މީހުން އައްޔަންކުރުމަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ގާނޫނުއަސާސީން ލިބޭ ބާރެކެވެ. ނަމަވެސް އެބާރު ނަހަމަ ގޮތުގައި ހިފައި، ބޭނުންނެތް ސިޔާސީ މަގާމްތައް އުފައްދައި، އެކަށޭނަ މިންވަރަށް ވުރެ ގިނައިން އެ މަގާމްތަކަށް މީހުން އައްޔަން ކުރެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ކޮރަޕްޝަނުގެ ސަގާފަތެއް އުފެދި، ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ވަކި ސިޔާސީ ފަރާތެއްގެ މަސްލަހަތު ކުރިއަރުވަން ބޭނުންކުރެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކުގެ އިސްރާފު ކުޑަކޮށް ތަފާތު ކުރުމެއްނެތި ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން އެދޭ ރާއްޖެ ހަރަކާތުން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކަށް އައްޔަން ކުރާ ސިޔާސީ މަގާމުތަކުގެ އަދަދު ކަނޑައެޅުން.

2. ސިޔާސީ މަގާމުތަކާއި، އެފަރާތްތަކަށް ކުރާ ހޭދައިގެ ތަފްސީލް ކޮންމެ މަހަކުމެ ހާމަކުރާންވާނެ. ސިޔާސީ މަގާމުތަކުގެ ތަފްސީލް ހާމަކުރުމުގައި އެމަގާމް އުފައްދާ ބޭނުމާއި، ހިނގާނެ ކަމަށް ލަފާކުރާ ހަރަދާއި، އެމަގާމުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ ފައިދާ ސާފު ކޮށްދޭންވާނެ.

ނަތީޖާ:

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން ތަންފީޒު ކޮށްފިނަމަ ސިޔާސީ މަގާމުތަކަށް ކުރާ ހަރަދު ކުޑަކުރެވި، މަތި ބަރު، އިސްރާފު ބޮޑު، ފަސާދަވެފައިވާ ސަރުކާރެއްގެ ބަދަލުގައި، ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތުގައި ހޭދަ ކުރުމަށް މަގުފަހި ވެގެންދާނެއެވެ.

15. ކުންފުނިތައް

މައްސަލަ:

ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގަ ހިންގާފައިވާ ބޮޑު މާލީ ކޮރަޕްޝަންތައް ހިންގާފައިވަނީ ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތައް މެދުވެރިކޮށެވެ. މިގޮތުން އެމްއެމްޕީއާރުސީ އަދި އެފްޕީއައިޑީ ކޮރަޕްޝަން ހިމެނެއެވެ. ދައުލަތުގެ އެހެން ގުނަވަންތަކާއި މުއައްސަސާތަކާ ހިލާފަށް ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތަކުގެ ހިންގުން ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް ހުރި ފުރުސަތުތައް މަދެވެ. އަދި ސަރުކާރު ހިންގާ ފަރާތަށް ފަސޭހަ ކަމާއެކު ކުންފުނީގެ ނިވަލުގައި ދައުލަތަށް ގެއްލުންވާގޮތަށް ކުންފުނީގެ އޮނިގަނޑު އެކުލަވާލައި، ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ވަޒީފާ ދިނުމަކީ އާންމު ޝަކުވާއެކެވެ. ހަމަ އެހެންމެ، ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތައް ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީ ކުރެވޭނެ ދޮރުތައް ވަނީ ބަންދުކުރެވިފައެވެ. އެހެންކަމުން ދައުލަތުގެ ގިނަ ކުންފުނި ތަކަކީ ދައުލަތުގެ އެހެން އިދާރާތަކުން ދަމަހައްޓާ މިންގަނޑަށްވެސް ހެޔޮހިންގުމުގެ އަސާސްތައް ނުހުންނަ ކުންފުނިތަކެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ކުންފުނި ތަކުގެ ހިންގުން ދޯހަޅިވެ، ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ވަކި ބަޔެއްގެ ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ހޭދަ ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ލިބެއެވެ.

'އެދޭ ރާއްޖޭ'ގެ ހުށަހެޅުން:

ވަކި ސިޔާސީ ފަރާތްތަކަށް ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތައް މެދުވެރިކޮށް ފައިދާ ހޯދުމާއި، ކުންފުނިތަކުން ކޮރަޕްޝަން ނައްތާލުމަށް ތިރީގައިވާ ކަންކަން 'އެދޭ ރާއްޖެ' ހަރަކާތުން ހުށަހަޅަމެވެ.

1. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ހިމެނޭ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުން އެއްބަސްވާ މީހުން ޕީސީބީ އަށް އައްޔަންކުރުމާއި، ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތައް އުފެއްދޭނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަތިގޭގެ ރުހުން ލިބިގެންކަމަށް ކަނޑައެޅުން.

2. ޕީސީބީ އަދި މަޖިލީހުން، ކުންފުނި ތަކުގެ ހިންގުމުގެ މިންގަނޑުތަކާ ލަނޑުދަނޑިތައް އާންމުކޮށް، އެލަނޑުދަނޑިތަކަށް ވާސިލްވަނީ ކިހާ ވަރަކަށްކަން ހާމަކުރުން.

3. ކުންފުނި ތަކަށް މީހުން އައްޔަނު ކުރުމުގައި މެރިޓް-ބޭސްޑް ސިސްޓަމެއް ތައާރަފްކޮށް ތަންފީޒުކުރުން.

4. ދައުލަތުގެ ކުންފުނި ތަކަކީ އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތަކާ ވާދަކުރާ ބަޔަކަށް ނުވުން. އަދި ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތަކުން ފޯރުކޮށްދޭންވާނީ އަސާސީ ހިދުމަތާއި ވަސީލަތްތައް. އަދި ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތަކުގެ ދައުރަށް ވާންވާނީ އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތަކަށް ނުކުރެވޭ، ނުވަތަ ކުރަން ދަތި ކަންކަމަށް ވުމާއެކު، އައު ސިނާއަތު އުފައްދަން މަގުފަހި ކުރުން.

ނަތީޖާ:

'އެދޭ ރާއްޖެ'އިން ހުށަހަޅާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރެވިއްޖެނަމަ ދައުލަތުގެ ކުންފުނި ތަކުގެ ހިންގުން ހަރުދަނާވެ، ކޮރަޕްޝަން ކުޑަކުރެވި، ކުންފުނިތަކުން ކުރާ ހަރަދަކީ ރައްޔިތުންގެ މަސްލަހަތުގައި ކުރާ ހޭދައަށް ވެގެންދާނެއެވެ. އަދި ކުންފުނިތައް ރައްޔިތުންނަށް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް ފަސޭހަ ވެގެންދާނެއެވެ.

Powered by Froala Editor